De Week van Verbeek | BNR

Het kan dus echt. Alleen al voor de profetische waarde van de campagneslogan verdient D66 een compliment.  En zijn de kaarten opnieuw geschud  en dus rijst de vraag: wat betekent dit? De nieuwe grootste partij is progressief, maar het grootste machtsblok is onveranderd: conservatief. Er heeft dus geen inhoudelijke verandering plaatsgevonden, maar vooral een verandering in vorm. De wil van het volk is dat alles precies blijft zoals het is. Maar dan zonder gênant geschreeuw van de afgelopen twee jaar. D66 moet nu een coalitie zien te smeden. In de categorie onwaarschijnlijk heb je de smaken funky woke, koekoek-rechts. Al waarschijnlijker is rechtsaf met JA21, maar dan mist er net een zetel. Het makkelijkst en het moeilijkst is de middencoalitie, D66, CDA, VVD en GL-PvdA. De partij die sinds gisteren niet meer wordt geleid door Frans Timmermans. In 2019 heb ik voor zijn campagne gewerkt voor de Europese verkiezingen, toen Timmermans tegen alle verwachtingen in won. Ik zag daar een bewogen en belezen man die boven de feiten stond en niet bang was het met mensen oneens te zijn. Van alle politici die ik door de jaren tegenkwam, was ik van hem het meest onder de indruk. Maar dat hij Brussel verruilde om GroenLinks-PvdA te leiden, was in mijn ogen een gedoemd te mislukken.  Een nieuwe beweging heeft fris leiderschap nodig, en dat kon hij niet meer belichamen. Maar er moet me wel iets van het hart. Ik heb me verbaasd over de muur van haat waar hij inliep. Alles rond hem werd constant in het meest negatieve daglicht gesteld. Hij zou te rijk zijn geworden als politicus, alsof dat geld was verdiend met de verkoop van kinderporno. Hij zou te veel talen spreken, het te goed weten. Haat online is een gegeven voor politici, maar het domme platte misnoegen vanuit zogenaamde ‘beschaafde’ praatprogramma’s en kranten, vond ik stuitend. Het werd niet het einde van een glansrijke carrière dat hij in mijn ogen had verdiend.   Over eindes gesproken. Philip Freriks werd ooit aan het einde van een column op Radio 1 live medegedeeld dat het zijn laatste zou zijn. Een punt dat ik altijd heb willen voorkomen. Volgende week wordt dit programma in de steigers gezet, een goed moment voor mij om zelf de afslag te nemen. Dank aan Liesbeth, door wie deze column begon na de vraag ‘Julian, jij bent toch grappig’. En Kees, die na een avond rode wijn in Dauphine voorstelde er een wekelijks evenement van te maken. Met plezier heb ik de wereld voor u geanalyseerd met hier en daar een poging tot humor. En zo besluit ik mijn carrière als columnist met een lichtpuntje. Een nieuwe coalitie vormen wordt een hels karwei. Maar niets is onmogelijk, heeft Rob Jetten ons al een keer laten zien: het kan wel.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe zit het hier eigenlijk met de vibes? D66-leider Rob Jetten zei deze week in een interview, niet in het Jeugdjournaal, de Okki, de Fancy of Break Out, maar het Volkskrant Magazine, dat het in het stemhokje niet zozeer gaat over links of rechts, maar ‘veel meer over welke vibe heb je bij een partij?’. Hans van Mierlo stichtte met D66 bewust een ‘beginselloze partij’. Maar dat het zo beginselloos zou worden, had zelfs hij niet kunnen dromen. Toch heeft Jetten een punt als hij zegt dat deze verkiezing minder gaat over het verschil tussen links en rechts. Veel belangrijker is het onderscheid tussen partijen wel en niet kunnen regeren. Dan heb ik het niet alleen over de PVV, die zichzelf aan de zijlijn heeft gezet na een uitgebreide masterclass onvermogen.   De Nederlander is eensgezind, uit peiling na peiling blijkt: politieke chaos ben ik spuugzat. Maar daar doen we onszelf in het stemhokje geen plezier mee. Als je bij de PVV alle splinterpartijtjes met 4 of minder zetels kom je op 60. Vooral links is hopeloos verdeeld. Er is dus maar een relatief klein gedeelte over waar een coalitie mee kan worden gevormd. De aankomende dagen worden megaspannend. Heel veel kiezers zweven nog. Voor de toekomst van het land draait het maar om één ding: zweven die stemmen naar een grotere middenpartij, of vallen we uiteen in scherven.   Als je twijfelt tussen Bontenbal of Jetten, ben je misschien een interessant onderwerp voor een gesprek aan een talkshowtafel, terwijl het eigenlijk niet superveel uitmaakt. Veel belangrijker, zou bijvoorbeeld zijn een verschuiving van de SP of de Dieren naar Timmermans. Of van VOLT naar D66. Want laten we eerlijk zijn, als VOLT echt iets voor Europa wil betekenen, dan heft de partij zichzelf op. Het enige wat zij doen is het pro-Europese blok verzwakken, door wat zetels in te pikken van partijen die daar wat mee kunnen. Misschien maak ik het nu heel simpel, maar ik denk dat het ook geen zin heeft om ingewikkelde dingen ingewikkelder te maken. Een stem op een kleine partij, is een stem tegen een werkbare coalitie. En als er één ding is waar ik slechte vibes van krijg, is het dat welSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Een tijdje geleden leerde ik bij een cursus dat mensen het steeds moeilijker vinden om ‘onwaar’ en ‘oneens’ van elkaar te scheiden. Aan die verwarring in termen kan worden toegevoegd, dat het tegenwoordig ook hip is om te zeggen dat waar je het me oneens bent, ondemocratisch is. Zo noemde Joost Eerdmans van JA21 het deze week ‘ondemocratisch’ als de PVV grootste partij wordt maar Geert Wilders geen premier.    Daarmee zakt hij voor de eerste regel van de politiek van de Amerikaanse president Lyndon B Johnson. Volgens Johnson hoeft een politicus maar een ding te kunnen, en dat is tellen. In Nederland is politiek is in de kern een telraam met honderdvijftig kralen die je op iedere manier mag rangschikken, tot je een meerderheid hebt. Diezelfde Eerdmans bleek na de doorrekening CPB zijn plannen nog stiekem even te hebben aangepast. Dus u mag zelf invullen hoe serieus u zijn democratisch leiderschap vindt. Eerdmans roept op tot een coalitie van JA21 met PVV, VVD, BBB en SGP. Eerdmans noemt die coalitie ‘realistisch rechts’, een creatieve titel voor een onrealistische coalitie, die blijft steken op ongeveer 60 zetels in peilingen. Maar qua rekenkundige hallucinaties wordt hij ingehaald door Dilan Yesilgöz. Zij zegt te willen regeren met VVD, D66 en het CDA, een prachtig idee met slechts 25 zetels te weinig. Onwaar, oneens, ondemocratisch, wat waar hebben we het over onderhand. Het volk is ontevreden, de politiek krijgt een dikke onvoldoende. Wat veel politici roepen is onrealistisch, en echt belangrijke onderwerpen blijven onbesproken. Hun aanvalletjes over en weer zijn onaardig, onder de gordel tot zelfs onbeschoft. Deze schertsvertoning maakt het volk onverschillig. Dat is niet onbegrijpelijk, maar in deze onrustige tijden wel onverstandig. De vorige coalitie was onwerkbaar, en voor wie hoopt een eenvoudig te vormen nieuwe coalitie zijn de huidige peilingen onzeker tot onheilspellend. Afijn, zoals u merkt ondertussen, is de campagne on fire.   Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze week dook voormalig NSC-leider Pieter Omtzigt weer eens op. Niets schreeuwt zoveel vertrouwen in de huidige partijleider als het tevoorschijn toveren van de vorige. Volgens NSC was het hele gebeuren ook totaal geen campagnebijeenkomst, maar de verzamelde pers was natuurlijk wel welkom. Het voorval met Omtzigt deed me denken aan een cabaretier die ik een paar jaar terug zag in het Vondeltheater. Ik zal geen namen noemen, maar de cabaretier in de herfst van zijn carrière deed een reeks van zijn beste imitaties, tragisch genoeg was het grootste deel van de mensen die hij persifleerde inmiddels overleden. Met nog drie weken tot de verkiezingen draaien de campagnemachines op volle toeren. De prijs voor ‘merkwaardigste interview van deze campagne’ gaat nu al naar VVD’er Eric van den Burg die zich door de satirische Partij tegen de Burger van De Speld liet interviewen. De VVD zit momenteel niet echt in de fase om comedy naar hun hand te zetten, dus je vraagt je af wie dacht dat dit een goed idee is. Het hoogtepunt van het interview is het gezicht van Van den Burg na de vraag ‘hoe in zijn partij successen als het toeslagenschandaal worden gevierd’.    Vanaf de snelweg zag ik gisteren op een stapel hooibalen de nieuwe slogan van de BoerBurgerBeweging: ‘BBB Levert’. Een gewaagde keuze voor een partij die niets voor elkaar krijgt. Voorvrouw Caroline van der Plas gaat er prat op het te zeggen hoe het is, in dat licht  was ‘BBB Ploetert’ een eerlijkere keuze geweest. De komende weekenden kunnen we uitkijken naar interviews van de politieke kopstukken in Linda, Libelle, en Viva, zo’n beetje iedere podcast, VI, Eigen Huis en Tuin, Okkie en de Donald Duck. Want een voorwaarde om verkozen te worden is, dat je kan laten zien hoe ontzettend gewoon je eigenlijk bent. Want het gaat er natuurlijk helemaal niet over of je ideeën hebt over de energietransitie, kunstmatige intelligentie of een veilig Europa, vertel ons eerst maar eens; eet je met je gezin liever spinazie à la crème of doperwtjes met wortels.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog een paar weken en we gaan naar de stembus. De campagne verloopt tot nu toe vrij tam, met als voorlopig hoogtepunt wat mij betreft: Dilan Yesilgoz die een foto op Instagram zet, inclusief het tekstje van haar medewerker die haar die tip geeft dat te doen. Het sneue van een campagne die niet loopt, is dat de dynamiek niet meer te keren is, en op een gegeven moment alles fout gaat. Het volgen van politiek lijkt op een bepaalde manier op een sportverslag: de een zegt dit, de ander dat, en uiteindelijk gaat het zo. Zonder al te hoog over mijzelf te willen opgeven, ben ik minder geïnteresseerd in de wedstrijd, maar meer in de motivaties van de spelers – waarom ze dat vinden en welke ideologische bewegingen zitten daarachter. Daarvoor moet je helaas wel snel over de grens kijken, want in de wereld van de politieke filosofie is Nederland een absolute dwerg. In Frankrijk, de VS, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, en zelfs Italië, is de geschiedenis er een van grote ideeënstrijden tussen dito persoonlijkheden. In Nederland is de schaal toch allemaal een stuk kneuteriger. Zo las ik laatst een biografie van Camiel Eurlings, niet bepaald Winston Churchill. In de jaren tot aan de jaren ’90 gingen debatten over de rol van de staat, de positie van de arbeider en kapitaal. Hoe anders is vandaag. De dominante politieke stroming in Europa op dit moment is die van Wilders, Orban, Le Pen. Ze zitten lang niet overal in de regering, maar overal moet de rest zich tot hen verhouden. Het merkwaardige van hun filosofie, is dat die zich vooral typeert door een gebrek aan filosofie. Het is geen coherente verzameling ideeën, maar eerder een ‘vibe’, om het eens modern te zeggen. Dat maakt het zo lastig om populisten fundamenteel aan te vallen. Hoe grijp je iets, dat zelf niets wil zijn. En dus komen we meestal niet verder dan ‘ze zijn eng’, ‘dit werkt niet’. Dan kun je ook nog proberen wat Dilan Yesilgoz doet. Populisten nadoen, en dat werkt natuurlijk nooit. Waarom zouden mensen naar een U2-coverband gaan, als de echte U2 een deur verderop gratis optreedt. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Vanmiddag hielp een collega met het opruimen van onze koffiehoek. Stapels ongelezen dagbladen, de ingebonden jaarcijfers van de Sligro en een maandblad over installatietechniek liggen op een rommelige stapel naast een verweesde sapcentrifuge. Het sorteren en opruimen van deze troep is een gedeelde verantwoordelijkheid, en zoals dat wel vaker gaat is dat niemands verantwoordelijkheid. Toen ik begon met werken was flexwerken helemaal hip. Tidy desk, tidy mind. Koste wat kost moest worden voorkomen dat mensen een vaste plek hadden. Want voor je het weet stapelt de rommel zich op, en worden het bureau opgesierd met kinderfoto’s. En dan ben ik nog niet eens zo lang aan het werk, een jaar of tien. Maar het is grappig om te bedenken hoe normen op de werkvloer in die tijd zijn veranderd.  Zoals thuiswerken, dat was destijds iets uitzonderlijks. Bij mijn eerste baan, mocht een oudere collega op een dag tijdens de schoolvakanties vanuit huis werken. Maar wat gebeurde er? De site lag eruit. Vanuit het hele land werden een stagiair en ik bestookt met woedende mails en telefoontjes. Het lukte maar niet om die senior te bereiken. Die had haar telefoon binnen laten liggen en was haar groentetuin aan het omspitten. Een sprekend voorbeeld dat jarenlang werd voorgehouden als het argument tegen thuiswerken. Een pandemie verder, en de rollen zijn omgedraaid. Werkgevers proberen hun personeel te verleiden naar werk te komen, door de kantoortuin te herinrichten volgens het ‘clubhouse-concept’. Zitzakken, lekkere banken, goede koffie, een gemoedelijke sfeer: het kantoor moet vooral niet lijken op een plek waar wordt gewerkt. Een vriend van mij zei laatst: heb jij ooit weleens na een teamsmeeting het gevoel gehad, yeah ik heb er zin in? Precies daarom geloof ik het meest in een goede mix. Terwijl ik deze column schrijf op de BNR-redactie, gebruik ik als muismat een FD uit februari. Iemand heeft er aantekeningen op gemaakt, iemand anders heeft Friedrich Merz een snorretje gegeven. Zonder tussenkomst van een scherm kom je meer nader tot elkaar. En zelfs elkaars rommel, heeft ook wel iets gezelligs. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ik ga iedere dag naar mijn werk op de fiets. Na jaren van forenzen kan ik daar nog altijd van genieten, zelfs als de stront van de dijken regent. Nooit gedoe met treinen of files, maar je kunt gaan precies wanneer je wil. Mijn ritje duurt ongeveer 25 minuten, afhankelijk van de stand van de wind. Want ik ben een ambachtelijke fietser, zonder elektrische doping. Maar als het heel hard waait, verschuil ik me soms achter een e-bike. Vroeger, toen niemand nog een elektrische fiets had, was het echt niet okay. Je laat niet een wildvreemde voor jou in de wind zwoegen. Maar bij elektrische fietsen vind ik dat het moet kunnen. Niet iedere elektrische fiets leent zich daarvoor, de wat gammelere, vaak van Chinese makelij zijn te traag. Die haal je zelfs met tegenwind in. VanMoofs zijn prima, behalve als het regent. Hun achterspatbord is zo afgesteld dat als je er een meter achter fietst, je een straal water in zijn gezicht krijgt. Het meest heb je aan elektrische bakfietsen, zoals Urban Arrows. Het zijn de vrachtwagens van het fietspad met een prima tempo en vooral een gigantische slipstream. Deze week was ik op de dijk weer eens in moedig gevecht met een flinke zuidwester. En precies waar de wind het sterkst was, reed een sportieve e-bike, waar ik heel graag een klein stukje op wilde meeliften. Het leek of hij mijn gedachte kon lezen. Nog voor ik goed en wel achter hem fietste, begon hij dingen naar mijn hoofd te slingeren. ‘Wat dacht ik wel niet dat ik aan het doen was’, riep hij, ‘in mijn wiel rijden, dit is geen Tour de France’. Ik voelde me een beetje betrapt, maar ik dacht: laat ik maar open kaart spelen. Dus ik zeg: ‘sorry vriend, maar ik moet zelf bewegen om vooruit te komen’. Daarmee raakte ik een gevoelige snaar, hij begon nog veel meer te pruttelen. Maar voordat ik de situatie kon de-escaleren, drukte hij op zijn stuur op het turbopowerboostknopje en verdween in de verte.  Moraal van dit verhaal: we leven in politiek ontvlambare tijden, dat geldt zelfs voor de politiek van het fietspad. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Wilders, Frans Timmermans en Laurens Dassen zaten in een brainstormsessie… het klinkt als het begin van een heel matig raadsel. Maar kijk eens naar de volgende voorbeelden. De PVV belooft in haar programma om de Publieke Omroep volledig te saneren, met als doel het Mediapark in Hilversum om te vormen tot een woonwijk. GL-PvdA wil daarentegen regionale vliegvelden sluiten, op de vrijgekomen ruimte, daar bouwen ze woonwijken. VOLT wil Tata Steel sluiten om daar, u raadt het al, een woonwijk te bouwen. Tja, het idee is anders, maar het recept is overal hetzelfde. In deze geest zou het geinig zijn als de gemeenteraad van Rotterdam oproept Johan Cruyff Arena tegen de vlakte te gooien, ten behoeve van een nieuw te bouwen woonwijk Robin van Persiedorp. Altijd lullig als je denkt iets heel ingenieus te hebben bedacht, en iemand anders blijkt precies hetzelfde idee te hebben. Maar nu de originaliteit er toch vanaf is, kunnen de andere partijen hier hun voordeel mee doen. BBB kan pleiten de hele Veluwe vol te bouwen, ben je ook gelijk van de wolf af. Of de SGP alle openbare basisscholen sluiten om er gezinswoningen te bouwen met ruimtes voor gebed. Of de SP: alle golfbanen dicht en maak er collectieve woonboerderijen van. De mogelijkheden zijn eindeloos. Het was sowieso geen week van enorme Haagse originaliteit. Henri Bontenbal presenteerde zijn ‘Het kan echt anders’, in dezelfde week als Rob Jettens boek ‘ Hoe het wél kan’. Wat natuurlijk niet te verwarren is met Emile Roemers boek ‘Het kan wel’. Ach ja, imitatie is de hoogste vorm van bewondering.See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Wat is het toch heet zeg’, ‘heb jij het ook zo warm?’, ‘amper geslapen van de hitte’. Het het weer in ons land is een eindeloze bron van fascinatie en gesprek. Ik ben ermee opgevoed. Mijn eigen moeder heeft een breed scala aan termen om het weer van het moment te omschrijven. In de winter is het ‘waterkoud’, ‘snijdend koud’ of ‘vieskoud’. Maar voor je het weet is het zomer en begint de ‘drukkende hitte’ en mag het van mijn moeder ijswater gaan regenen. Deze week was er voor meteorologisch geprikkelde landgenoten zelfs een heus hitteplan ingesteld door het KNMI. Je zou kunnen zeggen dat in deze tijd van vergaande polarisering, over het weer mopperen een prettige verbindende factor is: wat je ook stemt, waar je ook voor of tegen bent, we hebben het allemaal bloedheet. Het lijkt niemand te ontgaan dat het steeds vaker snikheet is, en als het snikheet is, is het ook nog eens snikheter. En daarmee stuiten we op een vreemde dynamiek in ons land. Bij de geringste hitte is de opwinding enorm. IJsklontjes uitverkocht, airco’s niet aan te slepen, en de bejaarden worden veilig opgeborgen in iglo’s. Maar dat er een proces is waar wij zelf aan bijdragen, dat ervoor zorgt dat het weer veel extremer wordt, ondergaan we met een steeds verder doorslaande gelatenheid. Dan heb ik het natuurlijk over klimaatverandering. Het is tegenwoordig populair om te zeggen dat als je je daar druk om maakt, je vermoeiend, betweterig, hooghartig en vooral elitair bent.  Dat vind ik niet met elkaar te rijmen. Klimaatverandering gaat natuurlijk om meer dan het aantal dagen per jaar dat je voor de ventilator moet zitten puffen. Maar als we ook maar de helft van de geestdrift die we inzetten om de gevolgen van hitte te bestrijden, gebruiken tegen de oorzaak ervan, dan komen we vast een heel eind. Dan komen we vast een heel eind. Dan hebben we misschien ooit weer een winter met sneeuw en ijs. Want dat blijft voorlopig een droom. Net als dat zomerse ijswater voor mijn moeder. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Politieke campagnes verlopen in drieën: drie maanden van tevoren komen partijen in actie – er komen congressen, kieslijsten en plannen. Drie weken van tevoren begint de media er aandacht aan te besteden, en drie dagen van tevoren bedenkt de kiezer zich: oh ja, shit er zijn verkiezingen. De truc van verkiezingen was van oudsher best eenvoudig: een onderwerp wordt het belangrijkste, je neemt het standpunt in dat de meeste mensen steunen, voor je het weet, zit je in het torentje. Denk aan 2012. De PvdA zei: hypotheekrenteaftrek moet weg, want het is oneerlijk voor mensen zonder huis. De VVD zei: hypotheekrenteaftrek moet blijven, anders is dat oneerlijk voor mensen met een huis. Aan het eind van de rit hadden ze samen 79 zetels. Vandaag is het ongeveer drie maanden voor de verkiezingen, een traditioneel ijkpunt, maar zo eenvoudig als in 2012 ligt het er allemaal niet meer bij. Politici hebben de media helemaal niet meer nodig om de massa te bereiken. Ze kunnen hun eigen wedstrijd spelen voor hun eigen publiek. De grote debatten worden niet meer integraal bekeken, maar vooral gebruikt om fragmentjes uit te knippen voor de eigen achterban. Verkiezingen zijn veranderd van potje trouwtrekken, in toernooi blind-simultaandammen.  Dus als ik moet voorspellen waar deze verkiezingen over zullen gaan: over alles tegelijk, voor ieder wat wils. Maar na de verkiezingen zal er toch echt één regering moeten komen, die de problemen aanpakt die voor ons allemaal gelden. En dan hoop ik dat we nóg een drie kunnen toevoegen aan het rijtje van net. Een kabinet met maximaal drie fatsoenlijke partijen, die dat beschamende gestuntel van kabinet Schoof I snel doet vergeten en eindelijk weer eens wat gaat doen. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.